Richtlijn Bouw- en sloopveiligheid

Wat is het en wat betekent het voor BLVC?

Steeds vaker bouwen we in bestaande en drukke stedelijke omgevingen. Dat stelt ook steeds grotere eisen aan de veiligheid van de omgeving rondom bouwplaatsen en werkterrein. Deze omgevingsveiligheid is echter vaak nog een ondergeschoven kindje. Dit is ook de reden waarom er in de praktijk nog relatief veel incidenten plaatsvinden. Om deze omgevingsveiligheid goed te waarborgen, dienen alle betrokken partijen in de bouw- en sloopketen goed samen te werken en hun eigen rol in het geheel te kennen en op te pakken. Om hen hierbij te ondersteunen, heeft de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht (BWT) Nederland het initiatief genomen om de Richtlijn Bouw- en Sloopveiligheid op te stellen.

Wat houdt de Richtlijn Bouw- en Sloopveiligheid in?

De Richtlijn heeft als doel om gemeenten, opdrachtgevers en uitvoerders te ondersteunen bij het veilig kunnen bouwen en slopen. Waar Arbo-wetgeving over de veiligheid binnen het bouwhek gaat, gaat het bij de Richtlijn Bouw- en Sloopveiligheid over de veiligheid buiten het bouwhek en van belendingen.

De richtlijn bevat diverse instrumenten, zoals een risicomatrix en een stappenplan, waarmee tot een goed en deugdelijk bouw- en sloopveiligheidsplan (B&S-plan, zie ook hieronder) gekomen kan worden. Daarnaast is uitgewerkt hoe veiligheidsafstanden ten aanzien van de bouwveiligheidszone, het hijsgebied en de hijszone bepaald moeten worden. Ook gaat de Richtlijn in op andere vormen van gevaren en hinder, zoals schade en trillingshinder, en welke maatregelen genomen kunnen worden om deze te beperken.

Wet- en regelgeving

De Richtlijn is wettelijk verankerd in het Bouwbesluit 2012. Deze verplicht een bouwer zijn werkzaamheden zo veilig mogelijk en met zo min mogelijk hinder uit te voeren. Sinds juli 2020 is er een wijziging in het Bouwbesluit opgenomen over de veiligheidsafstand die rondom bouw- en sloopplaatsen vrijgehouden moet worden. Deze afstand moet worden bepaald volgens paragraaf 6.2 van de Richtlijn Bouw- en sloopveiligheid, die in dit artikel verder wordt toegelicht.

Bouw- en sloopveiligheidsplan: werken vanuit risico's

Het doel van een B&S-plan is het vooraf inzichtelijk maken of een beoogd initiatief veilig en verantwoord in zijn relatie tot de directe omgeving en de openbare ruimte wordt gerealiseerd. Het plan maakt onderdeel uit van de indieningsvereisten bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning (Mor, artikel 2.2, lid 6), en is van toepassing wanneer de werkzaamheden langer dan een paar dagen duren en impact hebben op de omliggende openbare ruimte.

De Richtlijn werkt risicogestuurd: door eerst heel projectspecifiek de risico’s te bepalen, kunnen ook de beheersmaatregelen specifiek en doeltreffend geformuleerd worden. In het B&S-plan moet dan ook door de aanvrager worden aangegeven welke risico’s er zijn en op welke wijze de gevolgen hiervan worden ondervangen. Indien de maatregelen naar de mening van het bevoegd gezag onvoldoende zijn, dan kunnen bij de bouw of sloop aanvullende voorwaarden worden gesteld.

Risicomatrix en stappenplan bepalen B&S-plan

Belangrijke instrumenten bij de Richtlijn Bouw- en Sloopveiligheid zijn de risicomatrix en het stappenplan. Beide instrumenten helpen bij het bepalen of er een veiligheidsplan nodig is, en in welke fase deze dient te worden voorgelegd aan het bevoegd gezag.

Veiligheidsafstanden: bouwveiligheidszone, hijszone en hijsgebied

De Richtlijn bevat ook belangrijke normen en handvaten om veiligheidsafstanden te bepalen, met name voor hoogbouwplannen op stedelijke locaties en het hijswerk dat hiervoor nodig is. Hierbij worden 3 elementen onderscheiden: de bouwveiligheidszone, de hijszone en het hijsgebied.

Bouwveiligheidszone

De bouwveiligheidszone (BVZ) wordt in eerste instantie bepaald door de hoogte van het gebouw of de hoogte van de hijslast. In de Richtlijn is een tabel opgenomen met de relatie tussen gebouwhoogte / hijslasthoogte en bouwveiligheidszone, tot een gebouwhoogte van 300 meter.

De BVZ volgt de contouren van het te bouwen of slopen object en valt altijd binnen het bouwterrein. De zone is bedoeld voor klein vallend materiaal en materieel. Op de schets hieronder is de BVZ ingetekend.

Hijszone en hijsgebied

De hijszone is een gebied waarin geen publiek aanwezig is en waarboven uitsluitend lasten gehesen mogen / kunnen worden. Het oppervlak van de hijszone is minimaal gelijk aan het projectieoppervlak van het te hijsen voorwerp. Het hijsgebied is een gebied waarin geen publiek aanwezig is en waarin de hijszone is aangevuld met de aan de benodigde hijshoogte gerelateerde bouwveiligheidszone. In de Richtlijn is aangegeven hoe de grootte van het hijsgebied berekend kan worden. Op de schets hieronder zijn de BVZ, de hijszone en het hijsgebied ingetekend.

Verschil met BLVC-plan en V&G-plan

Een B&S-plan is niet hetzelfde als een BLVC-plan en ook niet hetzelfde als een V&G-plan.

Op de site van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht wordt ingegaan op het verschil tussen een B&S-plan en een BLVC-plan. Het grootste verschil is dat de eerste vooral in gaat op de Veiligheid (de “V”). terwijl een BLVC-plan ook in gaat op de Bereikbaarheid en de Leefbaarheid. Daarmee kan hetgeen behandeld wordt in een B&S-plan gezien worden als een onderdeel van een BLVC-plan. Een BLVC-plan is dus meeromvattend dan een B&S-plan. Lees er hier meer over.

Een Veiligheids- en gezondheidsplan (V&G-plan) wordt gemaakt op grond van de Arbowetgeving, terwijl een B&S-plan juridisch is verankerd in het Bouwbesluit 2012. In de Richtlijn wordt er over het verschil tussen een V&G-plan en een B&S-plan het volgende gezegd: “Het V&G-plan is gericht op de veiligheid en gezondheid van de werknemers en een B&S-plan is gericht op de veiligheid voor de omgeving. Zowel formeel als in de praktijk is het bouwhek (of schutting o.i.d) de grens tussen beide en verdient dit ook aandacht in beide. Er is niets tegen om V&G en B&S te combineren in één document, als inhoudelijk maar wordt voldaan aan zowel de Arbo- als bouwwetgeving.”

Wat als het niet past?

Het komt voor dat de voorgeschreven veiligheidsafstand in de praktijk niet haalbaar is. In dat geval zijn er maatwerkoplossingen mogelijk. Lees daar meer over in ons artikel ‘Database maatwerkoplossingen bouw- en sloopveiligheid‘.

Meer informatie

Meer informatie is beschikbaar via de website van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht. Hier is ook altijd de laatste versie van de Richtlijn te vinden.

Eerste publicatie: 29 januari 2020
Datum laatste aanpassing: 27 april 2022

Foto: Michael Gaida via pixabay.com