BLOG | Nadeelcompensatie

De uitvoering van werkzaamheden kan nadelig zijn voor ondernemers of andere partijen in de omgeving van het project. Bijvoorbeeld doordat zij als gevolg van het werk in hun functioneren worden gehinderd, of minder inkomsten hebben doordat ze slechter bereikbaar of zichtbaar zijn voor klanten. In deze gevallen kan nadeelcompensatie aan de orde zijn. Lees in deze blog wat nadeelcompensatie inhoudt, en hoe dit met BLVC samenhangt.

Wat is nadeelcompensatie?

Als een bedrijf of persoon onevenredig veel nadeel ondervindt van rechtmatig handelen van de overheid, kan deze persoon / dit bedrijf in aanmerking komen voor compensatie van dit nadeel. Het nadeel dient dan wel boven het normaal maatschappelijk risico uit te komen.

Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer een straat, brug, kade of andere infrastructuur gerenoveerd of vervangen dient te worden. Voor deze werkzaamheden kan een wegafsluiting en / of omleiding noodzakelijk zijn, waardoor een onderneming of andere partij (bijv. een sportvereniging) tijdelijk slechter bereikbaar is voor klanten, of zelf moet omrijden om bij klanten te komen. Dit kan leiden tot financiële schade, die bestaat uit omzetdaling, hogere (omrijd)kosten en extra kosten die gemaakt moeten worden om de schade te beperken.

Zo’n ondernemer kan dan in sommige gevallen een aanvraag doen voor nadeelcompensatie.

Voorzienbaarheid

Een belangrijke term bij nadeelcompensatie is ‘voorzienbaarheid’. Dit gaat over het feit of een ondernemer of persoon had kunnen voorzien dat er werkzaamheden zouden gaan plaatsvinden, en zich hierop had kunnen voorbereiden om de schade te beperken. Belangrijk moment hierbij is het eerste moment van communiceren over het voornemen tot de werkzaamheden door bijv, de lokale overheid. Ook de wijze van communicatie (het communicatiemiddel en de bereikte doelgroep) is van belang. In de gemeente Moerdijk leidde het bepalen van de peildatum voor de voorzienbaarheid van grootschalige werkzaamheden in het centrum van Zevenbergen ook tot veel discussie.

Een voorbeeld: een ondernemer neemt zijn intrek in een pand, waar 2 maanden later de weg wordt opengebroken. Als deze werkzaamheden vóór aankoop van het pand door de ondernemer (of afsluiten huurcontract) zijn aangekondigd, had de ondernemer kunnen weten dat de weg opengebroken zou worden, is er sprake van voorzienbaarheid en is de inkomstenderving als gevolg van het werk voor zijn / haar eigen rekening. Als deze communicatie niet heeft plaatsgevonden, is er geen sprake van voorzienbaarheid en kan de ondernemer mogelijk aanspraak maken op nadeelcompensatie.

Voor een ondernemer aan de Amsterdamse Vijzelgracht was voorzienbaarheid een struikelblok: zijn aanvraag tot nadeelcompensatie werd er o.a. -ook door de rechter- op afgewezen.

Toekennen van nadeelcompensatie

Vaak wordt slechts een deel van de in totaal geleden schade vergoed. Het andere deel wordt gezien als normaal ondernemers- of maatschappelijk risico. De redenatie hierbij is dat iedereen wel eens last heeft van (weg)werkzaamheden én dat iedereen, na gereedkomen van het werk, hier ook profijt van heeft. Zo redeneerde ook de gemeente Assen, toen ondernemers van de Rolderstraat vroegen om compensatie van misgelopen inkomsten als gevolg van riool- en wegwerkzaamheden.

De hoogte van de nadeelcompensatie wordt vaak bepaald door te kijken naar de omzet in de jaren voorafgaand aan de werkzaamheden of het instellen van de wegafsluiting of omleiding. Deze wordt vergeleken met de omzet tijdens het werk. Als hier een groot verschil te zien is, is aannemelijk te maken dat de werkzaamheden de oorzaak zijn voor de omzetdaling. Aan een Tilburgs café werd na lange tijd slecht bereikbaar te zijn geweest, een schadevergoeding van €60.000,- toegekend.

Daarnaast wordt gekeken naar de mate waarin de ondernemer de schade had kunnen beperken. Een ondernemer kan bijvoorbeeld gaan bezorgen als zijn klanten niet of moeilijker kunnen afhalen. Als dit had gekund, maar niet is gebeurd, wordt deze mogelijke schadebeperking nog afgetrokken van het schadebedrag.

Als een ondernemer onderdeel is van een keten van winkels of bedrijven, wordt er vaak geen nadeelcompensatie toegekend. Dit omdat de geleden schade dan verdeeld kan worden over alle ketens, waardoor deze vaak onder de drempel van het normaal maatschappelijk risico uit komt.

In de analyse ‘Nadeelcompensatie kustversterking Katwijk‘ worden 3 op het oog vergelijkbare aanvragen voor nadeelcompensatie naast elkaar gezet. Uit de analyse blijkt dat verzoeken voor vergelijkbare zaken tot heel andere resultaten kunnen leiden. “Het is belangrijk goed scherp te krijgen welke schade uit welke handelingen voortvloeien en wie daarvoor moet worden aangesproken. Daarnaast kan het lonen om de hoogte van het normaal maatschappelijk (ondernemers)risico ter discussie te stellen,” zo is in de analyse te lezen.

Samenhang nadeelcompensatie en BLVC

Ook van gemeenten, provincies en andere overheidsorganen wordt verwacht dat zij de schade zoveel mogelijk beperken. Dit kunnen zij o.a. doen door BLVC-maatregelen te treffen. Hoewel nooit helemaal voorkomen kan worden dat er financiële schade optreedt, kan wel gesteld worden dat het treffen van BLVC-maatregelen bijdraagt aan de vermindering van die schade, en daarmee van de nadeelcompensatie die uitbetaald moet worden. Deze komt overigens altijd uit het projectbudget.

BLVC-maatregelen bepalen samen met stakeholders

Vooral als de BLVC-maatregelen getroffen worden na overleg met de ondernemers / stakeholders, die impact zullen ondervinden van de werkzaamheden. Voor initiatiefnemers van een project geldt dus: ga vroeg in overleg, al in de eerste projectfase. Lees op onze pagina ‘In 7 stappen naar een BLVC-scan‘ hoe je dat kunt aanpakken.

Lokale regelingen

Uit een enquête van het Ondernemerspanel uit 2019 blijkt dat veel ondernemers onbekend zijn met de (lokale) regeling voor nadeelcompensatie. Op dit moment bestaat er ook nog geen nationale wetgeving op het gebied van nadeelcompensatie. Er is wel een “Handleiding nadeelcompensatie bij infrastructurele maatregelen” (2018) van de Rijksoverheid, waar lokale overheden gebruik van kunnen maken.

Daarnaast hebben verschillende overheden (veelal steden) wel lokaal eigen speciale regelingen voor nadeelcompensatie in het leven geroepen:

Projectspecifieke regelingen

Andere (lokale) overheden / steden hebben een projectspecifieke regeling voor nadeelcompensatie opgesteld:

Negatief in de pers

Vaak zoeken ondernemers of andere stakeholders die in hun functioneren worden benadeeld, de pers op. Een project krijgt dan te maken met negatieve publiciteit, en een slecht imago. Bekijk hieronder de voorbeelden:

 

Beeld: AT5 (www.at5.nl)

Meer lezen

Meer lezen over nadeelcompensatie kan hier:

 

 

Eerste publicatie: 23 maart 2020
Laatste aanpassing: 3 september 2020

Headerfoto: ZWIA 2017