Ons waterrijke land biedt al van oudsher kansen voor vervoer over water. Zo ook voor de bouw. Steeds meer (her)ontdekken we de potentie van het vervoeren van bouwmaterialen en materieel over water. Lees er in dit blog meer over.
Potentie
In toenemende mate werken we in drukke binnensteden in plaats van in het buitengebied. Over 10 jaar geldt dit al voor 70-80% van alle bouwactiviteiten in Nederland (bron: Walther Ploos van Amstel). Binnen de bouwlogistiek kan het vervoer van bouwmaterialen en materieel over water, afhankelijk van de projectlocatie, dan soelaas bieden. Immers, 1 boot kan vaak het veelvoudige vervoeren van wat een vrachtwagen kan transporteren. Dit scheelt vervoerbewegingen door vaak drukke binnensteden, waardoor het wegennet minder zwaar belast wordt, met alle gunstige voordelen voor bereikbaarheid, veiligheid, ruimtebeslag door de werkzaamheden en de luchtkwaliteit tot gevolg.
Initiatieven uit de praktijk
Er zijn al heel wat partijen bezig met het verder ontwikkelen van kennis en concepten rondom bouwlogistiek over water. Hieronder een inventarisatie van initiatieven uit de praktijk:
Citybarge
CityBarge ontwikkelde een modulair stadslogistiek systeem, bestaande uit een slimme combinatie van mini-city-ponton, elektrische duwboot en modulaire duwbakken. Het systeem kan ingezet worden in de bouwlogistiek, afvallogistiek en voor detailhandel. Bekijk hier een filmpje over hoe het concept werkt:
Amsterdam Vaart!
Met het project Amsterdam Vaart! ondersteunt een consortium van Waternet, gemeente Amsterdam, TNO en Port of Amsterdam, met steun van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, negen bouwprojecten bij het verminderen van bouwlogistieke stromen in de binnenstad. Het doel is om het stedelijk verkeer van vrachtwagens te verschuiven naar transport over het water.
Onderzoek van TNO wees uit dat dit in de afgelopen twee jaar al een beperking van de CO2-uitstoot met 37 procent, 1.600 minder vrachtwagenritten in de stad en een afname van 19.700 ritten buiten de stad opleverde. Dit komt ook de al zeer kwetsbare stedelijke infrastructuur van kademuren en bruggen ten goede.
Bouwbedrijven doen mee aan Amsterdam Vaart! omdat ze zo de efficiëntie van het bouwproces kunnen verbeteren, o.a. door minder faalkosten bij vervoer over water, doordat ze minder last hebben van congestie.
Bekijk onderstaand filmpje voor meer informatie over het project:
Proefvaart elektrische duwboot
Ter voorbereiding op een nieuw project waar alle bouwlogistiek over water zal gaan, deed de Rutte Groep in juli 2020 een succesvolle proefvaart met hun elektrische duwboot de “Joop Rutte 1”. De duwboot transporteerde ongeveer 100 ton betonmateriaal door de Amsterdamse grachten, wat gelijk staat aan ca. 10 vrachtwagenbewegingen.
Pilots aanvoer prefab-elementen vanuit Friesland naar de Randstad via binnenvaartschepen
Ook tussen regio’s kan vervoer over water in de bouwsector kansrijk zijn. In Friesland werken Combex Bouwlogistiek, containertransporteur MCS en betonfabrikant VBI Schuilenburg aan een aantal pilots voor het transport van volumineuze betonnen prefab-bouwdelen per binnenvaartschip. In de eerste pilot is een containerschip van MCS met ruim veertig kanaalplaatvloeren vanuit Leeuwarden naar een overslagterrein in Pernis vertrokken. Vrachtwagens verzorgden de relatief korte ritjes tussen de terminals enerzijds en fabriek en bouwpaats anderzijds. In totaal wordt zo minimaal 1.500 kg aan CO2-uitstoot bespaard.
Bouwhubs
In Amsterdam bevinden zich inmiddels meerdere bouwhubs, die verschillende transportmodaliteiten aanbieden, waaronder ook vervoer over water. Zo de Amsterdam Logistic Cityhub (ALC) bezig met de ontwikkeling van de Canal Cruiser, een speciaal voor de grachten ontworpen elektrische boot die zowel personen als vracht kan vervoeren. Lees meer over de Amsterdamse bouwhubs, en over de ALC en haar Canal Cruiser.
Ook aan het Antwerpse Asiadok is, bij wijze van pilotproject van een jaar, in 2019 een overslagplatform gerealiseerd dat bouwprojecten in de stad via het water voorziet van bouwmaterialen, waar opslagruimte is en waar ook bouwafval naar afgevoerd kan worden. De hub wordt uitgebaat door de tijdelijke maatschappij Antwerpen Mobiele Bouwlogistiek (AMB), dat hiervoor gebruik maakt van een terrein van 4.000 m2. Als de resultaten van de proef positief zijn, kan dit leiden tot een permanente infrastructuur en laad- en loskade.
Projecten
Steeds meer bouwprojecten passen het vervoer over water al toe. Bekijk hier de voorbeelden die wij verzamelden:
Sloop en asbestsanering bedrijfspand Alphen a/d Rijn
In opdracht van de provincie Zuid-Holland voert aannemer KJELD de sloop en asbestsanering van een voormalig bedrijfspand uit, om zo plaats te maken voor de verbreding van de Steekterbrug over de Oude Rijn. Hierbij wordt het sloopafval niet via de weg, maar het water afgevoerd. KJELD beschikt over een eigen duwboot en pontons, die ook ingezet worden voor de materiaalaanvoer en de afvoer van sloopafval- en materialen. Zo wordt schade, door rijdend vrachtverkeer, aan de omgeving voorkomen. Bekijk hier dronebeelden van het project.
Speciaal schip: de ‘Popeye’
PK Waterbouw ontwikkelde een speciaal schip, genaamd de Popeye, waarmee het sloopmateriaal van 3 bruggen in de Amsterdamse Vijzelstraat werd afgevoerd. Zo was het niet nodig om hiervoor kranen en ander wegtransport in te zetten. Een bestaande ruimschuit werd omgebouwd tot een schip dat onder de bruggen vaart en door middel van een hydraulisch vijzel systeem in staat is de voorgezaagde brugdelen op te tillen en af te voeren. Met een kraan op het water worden de brugdelen van de Popeye naar een andere ruimschuit overgeheveld voor het transport, over het water, naar de verwerkers in het westelijk havengebied. Waar De Popeye brugdelen tot 6 ton kan tillen, neemt een ruimschuit in één transport 45 tot 70 ton mee zonder daarvoor de binnenstad te belasten. Lees hier meer over de Popeye, of kijk het filmpje hieronder:
Nieuwbouw hotel Meet Asia In Amsterdam
Bouwbedrijf De Nijs realiseerde het MAI hotel aan de Geldersekade in de Amsterdamse grachtengordel, in een zestal leegstaande, 17e en 18e eeuwse panden. De complexe binnenstedelijke locatie leidde bij dit project tot een keuze voor de traditionele bouwmethode. In een artikel in Stedenbouw.nl licht bedrijfsleider Bas Pronk de bouwlogistiek van het project toe: “Alles is opgebouwd uit handzame materialen, omdat het verwerken van grote elementen niet mogelijk was. (…) Bijna 90% van de bouwmaterialen is af- en aangevoerd via de Amsterdamse grachten. Vanaf een hub aan het IJ meerde twee keer per week een dekschuit aan, met daarop een mix aan materialen. Van tegels, deuren en beglazingen tot en met balken, vloeren, gipsplaten, installaties en liften, die binnen twee á drie dagen verwerkt moesten worden.”
Tijdens de herinrichting van de kades en het vervangen van de kademuren langs de Utrechtse grachten, vervangt Siers voor Eneco de stadsverwarmingsbuizen in de terrassen. Het water in de grachten biedt op deze locatie de enige mogelijkheid om de werkplek te bereiken. Daarom vindt de aan- en afvoer van zand, stenen en de oude Lebit-stadsverwarmingsbuizen per duwboot plaats.
Bouw parkeergarage onder pand Booking.com
Op de kop van het Oosterdokseiland in Amsterdam wordt onder het nieuwe pand van Booking.com een parkeergarage gerealiseerd. Deze postzegellocatie is bijna onbereikbaar voor vrachtwagens. Samen met het voorkomen van onveilige situaties en hinder voor de omgeving gaf dit voldoende aanleiding om o.a. de 20.000 vierkante meter aan kanaalplaatvloeren, prefab stalen palen en netten voor de wapening per boot te transporteren en op te slaan. Frank de Roo, projectdirecteur bij Züblin, de hoofdaannemer van de bouw van Booking.com en verantwoordelijk voor de ruwbouw en afbouw, vertelt in een artikel op dearchitect.nl hoe de omgeving en het ontwerp van het nieuwe pand de realisatie maken. Zo is er geen stapelruimte en absoluut geen ruimte voor vrachtwagens om bouwmaterialen naar de bouwplaats te transporteren. De enige toegang voor het bouwverkeer op de projectlocatie wordt gebruikt voor de toelevering van beton. De Roo: “Alle andere bouwmaterialen worden met een ander vervoermiddel geleverd, namelijk met de boot!”. Alleen al voor de kanaalplaatvloeren waren normaliter meer dan 250 vrachtwagens nodig geweest, terwijl dit nu met 20 scheeptransporten is vervoerd.
Oosterweelwerken Antwerpse Linkeroever
Rinkoniên, de aannemer van de Oosterweelwerken op de Antwerpse Linkeroever, heeft voor de werkzaamheden speciaal een aanmeerplatform op de Schelde aangelegd. Dankzij dit platform belasten de Oosterweelwerken het lokale wegennet niet met bouwverkeer. Gedurende vier jaar worden 270.000 kubieke meter grond en 600.000 ton betongranulaten aangevoerd over het water. Omgerekend zouden hiervoor 34.000 vrachtwagenritten nodig zijn. Deze materialen worden vanaf het platform overgeladen op vrachtwagens, die ze via een netwerk van bouwwegen naar de verschillende werkterreinen op Linkeroever en in Zwijndrecht brengen.
Ken jij goede voorbeelden van projecten waar de bouwlogistiek (deels) over het water plaatsvindt? Of initiatieven die dit stimuleren? Deel dit dan met ons via Twitter, LinkedIn of via info@blvc.nl.
Eerste publicatie: 1 augustus 2020
Laatste aanpassing: 2 maart 2022
